Γιατί διαλέγω πάντα τον λάθος άνθρωπο; - Γιατί ερωτεύομαι όποιον με πληγώνει; - Γιατί βαριέμαι γρήγορα τα “καλά” παιδιά; - Τι πάει στραβά;
Δεν είναι λίγες οι φορές που αναρωτιόμαστε για τις επιλογές των συντρόφων μας, ειδικά όταν οι σχέσεις μας έχουν δυσάρεστη έκβαση. Ή παρατηρούμε φίλους μας να ταλαιπωρούνται μέσα σε σχέσεις που (όπως εμείς θεωρούμε) δεν τους αξίζουν. Γιατί όμως βρίσκουμε γοητευτικές τέτοιες επιλογές, ακόμα κι αν βλέπουμε εξαρχής κάποια σημάδια; Γιατί ακόμα και όταν δεν περνάμε καλά μέσα στη σχέση και δεν παίρνουμε όσα θέλουμε, εξακολουθεί να μας ασκεί μία γοητεία η προσπάθεια μας να φτιάξουμε τα πράγματα και είναι αυτή που μας τραβά σαν ελατήριο πίσω στη σχέση, αν κάνουμε το βήμα να εγκαταλείψουμε για λίγο;
Για να απαντήσουμε εδώ, αλλά και τις περισσότερες φορές που ψάχνουμε απαντήσεις για τις συντροφικές μας σχέσεις, χρειάζεται να ανατρέξουμε στην πρώτη πρώτη σχέση της ζωής μας. Τότε που ένα βρέφος όντας απόλυτα εξαρτημένο για την επιβίωση του από το πρόσωπο που το φρόντιζε, του επετίθετο συχνά όταν εκείνο αργούσε να ανταποκριθεί στις ανάγκες του, με το δάγκωμα και το τράβηγμα του στήθους ή με το επίμονο κλάμα του. Καθώς κάθε αργοπορία το έκανε να φοβάται όλο και πιο πολύ το θάνατο. Όταν το βρέφος απαλύνει κάπως το άγχος της επιβίωσής του, βλέποντας ότι η μαμά είναι συνεπής στο τάισμα και το καθάρισμά του, προσπαθεί να επανορθώσει για την ταλαιπωρία που προκάλεσε. Αυτό το κάνει «δίνοντας» κι εκείνο κάτι πίσω, απλώνοντας το χεράκι του για να χαϊδέψει ή να δώσει ένα παιχνίδι, με μικρά γελάκια και άλλες χαριτωμένες κινήσεις. Τότε το βρέφος χρειάζεται να υποδεχτούν αυτές του τις κινήσεις με χαμόγελο και ενθουσιασμό, ώστε να νιώσει ότι είναι ικανό να προκαλέσει καλό, εκτός από ταλαιπωρία. Όταν το βρέφος στερηθεί αυτή την ευκαιρία, να νιώσει ότι δεν κατέστρεψε αυτόν που τον φρόντιζε (άρα δεν είναι κακό) και ότι μπορεί να προκαλέσει κάτι όμορφο και να επανορθώσει, τότε θα την αναζητά συνεχώς σε άλλες σχέσεις ακόμα και στην ενήλικη ζωή του.
Όταν, λοιπόν, αργότερα έρθει κοντά με συντρόφους που φαίνεται να έχουν πολλές (συναισθηματικές) ανάγκες προς ικανοποίηση, που δείχνουν πληγωμένοι από το παρελθόν, σκληροί, απόμακροι, αναποφάσιστοι ή μη διαθέσιμοι, το βρέφος που έγινε πια ενήλικας, βρίσκει μία πολύ καλή ευκαιρία να ασκήσει τις επανορθωτικές του ιδιότητες με την ελπίδα να τις δει να πετυχαίνουν αυτή τη φορά. Με λίγα λόγια ένας άνθρωπος με προβλήματα (κάθε είδους) μας δίνει την ευκαιρία να τον βοηθήσουμε και έτσι να νιώσουμε ότι είμαστε ικανοί να κάνουμε καλό!
Κι αν είναι έτσι γιατί δε νιώθουμε ευτυχισμένοι σε τέτοιες σχέσεις;
Γιατί αυτή η διαδικασία απαιτεί πολλά ψυχικά αποθέματα και ενέργεια που με τον καιρό εξαντλείται. Το να φροντίζουμε συνεχώς κάποιον άλλον (όσο κι αν μας ικανοποιεί) έχει σαν αποτέλεσμα να μην βλέπουμε καθόλου τις δικές μας ανάγκες που μένουν αφρόντιστες. Και πολλές φορές καταλήγουμε να αλλάζουμε θέσεις και ο πληγωμένος της σχέσης να γινόμαστε εμείς.
Άλλες φορές μπορεί να πετυχαίνουμε το στόχο μας και να βοηθάμε τον άνθρωπό μας να «φτιάξει». Όμως, μαζί με την επιτυχία του σκοπού μας έρχεται και το τέλος της σχέσης. Αν δεν υπάρχει πια κάτι άλλο να επανορθώσουμε, εγκαταλείπουμε, καθώς δεν παίρνουμε πια την ικανοποίηση ότι προσφέρουμε καλό. Αυτός είναι και ο λόγος που δεν πλησιάζουμε εξαρχής (τους νιώθουμε βαρετούς...) ανθρώπους που δείχνουν ώριμοι, ασφαλείς και ολοκληρωμένοι, δεν δείχνουν να έχουν κάτι προς επανόρθωση κι εμείς δεν έχουμε την ευκαιρία να νιώσουμε καλοί μέσα από εκείνους.
Σε αυτές τις περιπτώσεις, όμως, έρχεται μία ακόμα μεγαλύτερη ευκαιρία για εμάς! Όταν ο άνθρωπός μας δεν έχει ανάγκη τη βοήθειά μας, είναι μια πολύ καλή στιγμή να γυρίσουμε το βλέμμα στον εαυτό μας. Να ανακαλύψουμε τη δική μας ανάγκη να δημιουργούμε καλό και να την ικανοποιήσουμε στρέφοντας τις επανορθωτικές μας ιδιότητες σε εμάς. Να μας γνωρίσουμε καλύτερα, να μας αγαπήσουμε, να μας θεραπεύσουμε, να μας ενθαρρύνουμε να δημιουργήσουμε! Κι έτσι κανείς δεν θα έχει ανάγκη τον άλλον για να νιώθει «καλός». Αλλά δύο άνθρωποι που νιώθουν «καλοί» μπορούν να είναι μαζί, να αγαπούν ο ένας τον άλλον και ο καθένας τον εαυτό του και μαζί να δημιουργούν «καλό» για τον κόσμο.
*να νιώθω καλός = να ασκώ θετική επίδραση στο περιβάλλον μου
Βάγια Ζιώγα – Ψυχολόγος