Το άγχος είναι πλέον αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής στις σύγχρονες κοινωνίες. Άγχος παρατηρείται πλέον ακόμα και σε μικρά παιδιά και σε ανθρώπους τρίτης ηλικίας. Οι περισσότεροι από εμάς έχουμε νιώσει αγχωμένοι υπό κάποιες συνθήκες και αντιμετωπίζουμε καθημερινά το άγχος των κοντινών μας ανθρώπων. Είναι φυσιολογικό να νιώθουμε άγχος όταν αντιμετωπίζουμε μια δύσκολη κατάσταση, όπως μια συνέντευξη για δουλειά, μια δύσκολη εξέταση ή το πρώτο ραντεβού. Αλλά αν οι ανησυχίες και οι φόβοι μας εμποδίζουν να ζήσουμε τη ζωή μας με τον τρόπο που θέλουμε, τότε μπορεί να είμαστε αντιμέτωποι με μια διαταραχή άγχους.
Τι είναι όμως το άγχος και πως δημιουργείται;
Το άγχος είναι μια φυσιολογική αντίδραση του ανθρώπινου οργανισμού που ενεργοποιείται όταν βρίσκεται αντιμέτωπος με έναν κίνδυνο. Συγκεκριμένα ενεργοποιείται η αυτόματη αντίδραση μάχης ή φυγής επειδή το σώμα αισθάνεται ότι απειλείται. Το ίδιο συμβαίνει και όταν νιώθουμε ότι βρισκόμαστε υπό συνθήκες πίεσης ή αντιμετωπίζουμε μια αγχωτική κατάσταση. Αναγνωρίζουμε, δηλαδή, την αγχογόνο κατάσταση ως κίνδυνο και ενεργοποιούμε την ίδια αντίδραση. Η αντίδραση αυτή μας προτρέπει είτε να ετοιμαστούμε για να παλέψουμε (fight) είτε να φύγουμε γρήγορα (flight), ανάλογα με τον κίνδυνο που αντιμετωπίζουμε. Έτσι καταλαβαίνουμε ότι το άγχος δεν είναι αναγκαστικά κακό. Μπορεί να μας βοηθήσει να παραμείνουμε σε εγρήγορση και να συγκεντρωθούμε καλύτερα, μας παροτρύνει να δράσουμε και μας παρακινεί να λύσουμε προβλήματα.
Ωστόσο, όταν το άγχος είναι σταθερό κι επίμονο, όταν παρεμποδίζει τις σχέσεις και τις καθημερινές μας δραστηριότητες, τότε πιθανότατα έχουμε περάσει το όριο του φυσιολογικού άγχους και οδεύουμε προς τη διαταραχή άγχους.
Τι είναι η διαταραχή άγχους;
Οι διαταραχές άγχους αποτελούν μία ομάδα διαταραχών και όχι μία ενιαία διαταραχή, γι’ αυτό το λόγο έχουν και διαφορετική έκφραση από άνθρωπο σε άνθρωπο. Κάποιος μπορεί να υποφέρει από κρίσεις πανικού που έρχονται χωρίς προειδοποίηση, άλλος πανικοβάλλεται στην ιδέα και μόνο ότι θα βρεθεί σε ένα πάρτι μαζί με πολλούς άλλους ανθρώπους, άλλος αντιμετωπίζει δυσλειτουργικούς φόβους (πχ: να μπει σε υπόγεια μέσα μαζικής μεταφοράς), άλλος κατακλύζεται από ενοχλητικές σκέψεις που δεν μπορεί να ελέγξει, άλλος βρίσκεται σε μία συνεχή κατάσταση έντασης και ανησυχίας για όλα! Ανεξάρτητα όμως από τη μορφή που παίρνουν, όλες οι αγχώδεις διαταραχές προκαλούν φόβο και ανησυχία σε ένταση δυσανάλογη με την κατάσταση που επικρατεί.
Πως θα αναγνωρίσετε μία αγχώδη διαταραχή;
Αν αντιμετωπίζετε κάποια από τις παρακάτω καταστάσεις η οποία υπάρχει σταθερά και επίμονα στη ζωή σας τότε ίσως να μιλάμε για κάποια αγχώδη διαταραχή:
☑ Βρίσκεσαι διαρκώς σε ένταση ή ανησυχία; ☑ Νιώθετε το άγχος σας να εισχωρεί στην εργασία, στην οικογένεια ή τις υποχρεώσεις σας; ☑ Έχετε φόβους που αναγνωρίζετε ότι είναι παράλογοι, αλλά δεν μπορείτε να τους αποβάλλετε; ☑ Ανησυχείτε ότι θα συμβεί κάτι κακό αν δεν κάνετε κάποια πράγματα με συγκεκριμένο τρόπο; ☑ Αποφεύγετε καθημερινές δραστηριότητες επειδή σας προκαλούν άγχος; ☑ Η καρδιά σας αρχίζει να χτυπά έντονα εντελώς ξαφνικά; ☑Νιώθετε ότι ο κίνδυνος και η καταστροφή είναι συνεχώς γύρω σας; Ενδείξεις και συμπτώματα των αγχωδών διαταραχών: ☑ Αισθήματα ανησυχίας και φόβου ☑ Αναζήτηση ενδείξεων κινδύνου ☑ Αναμονή του χειρότερου αποτελέσματος ☑ Επικέντρωση στα προβλήματα ☑ Αίσθημα ανησυχίας και έντασης ☑ Ευερεθιστότητα ☑ Αίσθηση κενού ☑ Έντονοι καρδιακοί παλμοί ☑ Ιδρώτας ☑ Πονοκέφαλοι ☑ Στομαχικοί πόνοι ☑ Ζαλάδα / ναυτία ☑ Συχνοουρία / διάρροια ☑ Δυσκολία στην αναπνοή ☑ Έντονες μυϊκές συσπάσεις ☑ Αϋπνία
Λόγω των σωματικών συμπτωμάτων που συνοδεύουν τις αγχώδεις διαταραχές, οι πάσχοντες συχνά πιστεύουν ότι ταλαιπωρούνται από κάποια ιατρική ασθένεια και επισκέπτονται πολλούς γιατρούς για να βρουν τι έχουν. Επίσης, πολλοί άνθρωποι με αγχώδεις διαταραχές υποφέρουν από κάποια μορφή κατάθλιψης. Το άγχος και η κατάθλιψη συχνά συμπορεύονται γιατί προέρχονται από την ίδια βιολογική βάση. Επιπλέον, το άγχος και η κατάθλιψη αλληλοεπηρεάζονται αρνητικά, είναι σημαντικό να αναζητήσουμε βοήθεια και στις δύο αυτές καταστάσεις.
Η ύπαρξη μιας αγχώδους διαταραχής μας εμποδίζει να ζήσουμε τη ζωή που θέλουμε. Είναι σημαντικό όμως να γνωρίζουμε ότι δεν είμαστε μόνοι σε αυτό. Οι διαταραχές άγχους συγκαταλέγονται στα πιο "δημοφιλή" θέματα ψυχικής υγείας και είναι εξαιρετικά θεραπεύσιμες.