Καθένας από εμάς μπαίνει στον κόσμο των ενηλίκων κρατώντας μία βαλίτσα γεμάτη συναισθήματα, αντιλήψεις, πεποιθήσεις και βιώματα. Αυτή είναι η πιο σπουδαία προίκα που λαμβάνουμε ποτέ από τους φροντιστές μας, όσο πλούσια και αν είναι η άλλη προίκα - η υλική. Η συναισθηματική μας προίκα μπορεί να μας κάνει πιο πλούσιους από κάθε άλλο απόκτημα ή πιο φτωχούς από κάθε άλλη ζημιά. Ίσως να μη θέλουμε να κρατήσουμε τα πάντα από αυτή, ίσως και τίποτα, είναι όμως πολύ δύσκολο να ξεδιαλέξουμε αυτά που μας κάνουν και να πετάξουμε τα υπόλοιπα. Βλέπετε αυτή η προίκα δεν είναι σπίτι ή χωράφι που μπορούμε να πουλήσουμε έναντι χρηματικού αντιτίμου. Για αυτό κι εμείς την εξαργυρώνουμε στις σχέσεις μας με τους άλλους ανθρώπους. Τους δίνουμε αυτό που έχουμε και παίρνουμε πίσω αυτο που έχουν εκείνοι.
Τι έχει όμως μέσα αυτή η βαλίτσα και γιατί την κουβαλάμε μαζί μας, ακόμα κι αν μας βαραίνει;
Ερχόμαστε στον κόσμο χωρίς να έχουμε καμία εικόνα για το ποιοι είμαστε, πως μοιάζουμε εξωτερικά και εσωτερικά. Η όρασή μας είναι θολή και η ικανότητά μας να ζητήσουμε αυτό που θέλουμε, μηδενική. Ουσιαστικά είμαστε ένα κενό δοχείο με ανάγκες που πρέπει να γεμιστεί. Αυτή που μας «γεμίζει» είναι κυρίως η μάνα (ή ο κύριος φροντιστής). Αρχικά, φροντίζοντας τις ανάγκες μας για τροφή, καθαριότητα, ύπνο και χάδια. Όσο καλύτερα αντιλαμβάνεται εκείνη τις ανάγκες μας και με όσο μεγαλύτερη συνέπεια τις καλύπτει, τόσο πιο «αντιληπτοί» νιώθουμε, νιώθουμε σιγά σιγά ότι υπάρχουμε. Στη συνέχεια, μετά τους 6 πρώτους μήνες αρχίζουμε να αντιλαμβανόμαστε και την ύπαρξη της μητέρας ως διαφορετικό πρόσωπο – ως τότε τη νιώθουμε ένα με εμάς. Με αυτή την ανακάλυψη έρχεται και το άγχος της εγκατάλειψης μιας και διαπιστώνουμε ότι εκείνη είναι κάτι ξεχωριστό, «έχει πόδια» και μπορεί να φύγει. Έτσι, αρχίζουμε σιγά σιγά να της δίνουμε κι εμείς κάτι πίσω για να την κρατήσουμε. Κάνουμε τα πρώτα γελάκια, της δίνουμε τα παιχνιδάκια πίσω κλπ. Εάν εκείνη τα δεχτεί με ευχαρίστηση και ανταποδώσει, τότε ενισχύεται η αίσθηση της ύπαρξης μας και παίρνει περισσότερα χαρακτηριστικά. Εάν η μαμά μας χαϊδεύει συχνά, μας χαμογελάει, μας παρηγορεί και αντέχει τα άγχη μας, τότε παίρνουμε το μήνυμα ότι είμαστε καλοί, ότι αξίζουμε.
Εάν όμως κάτι από τα παραπάνω δεν λειτουργήσει τόσο ιδανικά, τότε και η εικόνα για τον εαυτό μας δεν θα είναι τόσο αληθινή. Εάν η μαμά δεν καλύπτει επαρκώς τις ανάγκες μας, εάν δείχνει να μην αντέχει τα άγχη μας, γιατί έχει δικά της μεγαλύτερα, τότε δεν αναδεικνύεται ο πραγματικός μας εαυτός και δεν αγαπιέται όπως είναι, χωρίς όρους. Έτσι κι εμείς υιοθετούμε αυτό που βλέπει εκείνη σε εμάς ή αυτό που δεν αντέχει εκείνη σε εμάς και γίνεται μετέπειτα χαρακτηριστικό μας.
Αν, για παράδειγμα, ως βρέφος στα μάτια της μαμάς ήμασταν το γκρινιάρικο μωρό, που θέλει όλη την ώρα προσοχή και δεν αφήνει κανέναν να κοιμηθεί, είναι πιθανό ως ενήλικες να γκρινιάζουμε μονίμως για να μας προσέξουν.
Αν ως βρέφη ήμασταν για τη μαμά το μαξιλαράκι που απορροφούσε τις στεναχώριες της, τότε είναι πιθανό στην ενήλικη ζωή να είμαστε αυτοί που οι άλλοι ακουμπούν τα άγχη τους.
Στις ενήλικες σχέσεις...
Στις ενήλικες σχέσεις μας, με κυριότερες τις συντροφικές, μπαίνουμε με αυτήν μας την προίκα αναπαριστώντας τον ρόλο που είχαμε ως βρέφη για τη μητέρα. Φυσικά, το άλλο μέλος της σχέσης έρχεται και αυτό με τη δική του προίκα και αναπαριστά τον δικό του ρόλο, ο οποίος είναι πιθανό να μοιάζει με αυτόν της μητέρας ή να είναι το εντελώς αντίθετο. Εάν συνεχίζουμε και οι δύο να μένουμε συνεπείς στην προίκα μας, το πιθανότερο είναι ότι θα βιώσουμε μία παρόμοια σχέση με παρόμοια συναισθήματα με αυτά της πρώτης πρώτης σχέσης μας. Αυτό που χρειαζόμαστε για να αλλάξουμε αυτήν την πορεία, είναι να βρούμε τα αληθινά κομμάτια του εαυτού μας, να ξεχωρίσουμε την προίκα μας από τον αληθινό μας εαυτό και να τον αγαπήσουμε όπως πραγματικά είναι! Η θεραπεία θα μας βοηθήσει σημαντικά σε αυτή την πορεία, αρχικά για να ξεχωρίσουμε τι θέλουμε να κρατήσουμε από τη βαλίτσα μας και στη συνέχεια για να μας δώσει τη δύναμη να αποχωριστούμε τα υπόλοιπα.
Βάγια Ζιώγα
Ψυχολόγος / ΑναΨυχή