Ένα συχνό αίτημα των ανθρώπων που βρίσκονται σε ψυχοθεραπευτική διαδικασία είναι η ενίσχυση (ή και δημιουργία πολλές φορές) της αυτοπεποίθησής τους, όπως λένε, εννοώντας συνήθως την αυτοεκτίμησή τους.
Ποια η διαφορά αλήθεια;
Μπορούμε να έχουμε αυτοπεποίθηση χωρίς αυτοεκτίμηση, αλλά εάν έχουμε αυτοεκτίμηση τότε έχουμε και αυτοπεποίθηση. Η διαφορά έγκειται στο ότι η αυτοπεποίθηση αφορά κυρίως τη συμπεριφορά και τον «αέρα» μας στα διάφορα περιβάλλοντα που κινούμαστε και τους ρόλους που υπηρετούμε. Η αυτοεκτίμηση, από την άλλη αφορά στη βαθιά πίστη και εκτίμηση στον εαυτό μας καθολικά. Έτσι, μπορεί κάποιος να έχει αυτοπεποίθηση για την εμφάνισή του και αυτό να φαίνεται στον τρόπο που κινείται, ντύνεται κλπ, αλλά παράλληλα να θρέφει πολλές ανασφάλειες σε άλλους τομείς.
Ας σταθούμε, λοιπόν, στην αυτοεκτίμηση που αποτελεί ένα δομικό χαρακτηριστικό της προσωπικότητας μας και όπως όλα αυτά τα χαρακτηριστικά έχει τις ρίζες του στα πρώτα χρόνια της ζωής μας. Από τη βρεφική κιόλας ηλικία δεχόμαστε ενέσεις αυτοεκτίμησης κάθε φορά που η μητέρα σπεύδει να καλύψει τις ανάγκες μας με χαμόγελο και χάδια, κάνοντάς μας να πιστέψουμε ότι είμαστε σημαντικοί για εκείνη και αξίζουμε αυτή τη φροντίδα. Και όταν αργότερα αρχίζουμε να της χαμογελάμε και να την αγγίζουμε άτσαλα για να την ευχαριστήσουμε, εκείνη δέχεται τα παιχνίδια μας με χαρά και θαυμασμό. Στη συνέχεια, όταν θέλουμε να ανακαλύψουμε τον κόσμο γύρω και έξω από εμάς, μας δίνει τις κατάλληλες ευκαιρίες, μας αφήνει να παίξουμε ρίχνοντας κάτω τα παιχνίδια μας χωρίς να μας μαλώνει, μας αφήνει να κάνουμε τα πρώτα μας βήματα κρατώντας τα έπιπλά του σπιτιού – ενώ παράλληλα έχει φροντίσει να καλύψει τα αιχμηρά σημεία, αφήνει χώρο για να μπει και ο μπαμπάς πιο ενεργά στη ζωή μας, αν αυτό δεν έχει ήδη γίνει. Αργότερα, (μετά τα 2 έτη) μας δείχνει εμπιστοσύνη όταν κάνουμε κάτι μόνοι μας, είναι δίπλα μας για να μας μάθει αλλά όχι για να αναλάβει να τα κάνει όλα εκείνη, μας εισάγει σε μικρές ματαιώσεις για να μάθουμε να αντέχουμε και την αποτυχία και μας αναθέτει μικρές ευθύνες, όπως το να φάμε μόνοι μας την κρέμα ή να μαζέψουμε τα παιχνίδια μας, επιβραβεύοντας την προσπάθεια και όχι την άψογη εκτέλεση.
Ο κατάλογος με τις μικρές καθημερινές κινήσεις που ενεργοποιούν την αυτοεκτίμηση του παιδιού είναι ατελείωτος, αλλά με λίγα λόγια χρειαζόμαστε γονείς που να μας αφήνουν να γνωρίσουμε τον κόσμο με τα δικά μας χέρια, μάτια και αυτιά, χωρίς να μας τον δίνουν έτοιμο,έτοιμους να μας στηρίξουν όταν το χρειαζόμαστε, χωρίς να απογοητεύονται με κάθε αποτυχία μας, που θα μας δείχνουν εμπιστοσύνη και το σημαντικότερο όλων, θα εκτιμούν οι ίδιοι τον εαυτό τους. Γιατί η επιβράβευση και η εμπιστοσύνη από κάποιον που δεν εκτιμά τον εαυτό του, δεν έχει το ίδιο αποτύπωμα μέσα μας. Γιατί είναι διαφορετικό να σου δίνουν την οδηγία «να πιστεύεις στον εαυτό σου» και διαφορετικό να σου δείχνουν πως να το κάνεις με το παράδειγμά τους.
Κι αν δεν είμαστε από τα τυχερά παιδιά, τι κάνουμε στην ενήλικη ζωή;
Ας δούμε παραπάνω τι χρειαζόταν το παιδί για να αναπτύξει αυτοεκτίμηση; Ελευθερία να ανακαλύψει το περιβάλλον και να κάνει λάθη και σωστά, να βρίσκει επιβράβευση και στήριξη στην όλη διαδικασία και κοντινούς ανθρώπους με αυτοεκτίμηση. Ας προσπαθήσουμε τώρα να το δώσουμε στον εαυτό μας σήμερα: να είμαστε δημιουργικοί και να παράγουμε ακόμα κι αν αποτύχουμε, να είμαστε κοντά σε ανθρώπους που εκτιμούν τον εαυτό τους και να φροντίζουμε τις σχέσεις με ανθρώπους που μας εκτιμούν και μας στηρίζουν.
Ένα ακόμη σημαντικό βήμα είναι να μάθουμε καλά και βαθιά τον εαυτό μας. Ποιος είναι; Τι έχει ανάγκη; Τι του δόθηκε και τι όχι; Τι εκτιμούμε σε αυτόν; Τι δεν εκτιμούμε σε αυτόν; Μήπως αυτά που δεν εκτιμούμε σε αυτόν δεν είναι αυθεντικά δικά του κομμάτια; Μήπως αυτά που δεν εκτιμούμε σε αυτόν δε θα υπήρχαν αν τον είχαμε εκτιμήσει; Η ψυχοθεραπεία βοηθά πολύ σε αυτό, δίνοντάς μας την ευκαιρία να ανακαλύψουμε τόσο τα αυθεντικά κομμάτια του εαυτού μας όσο και τα ενδοβαλόμενα. Και μας μαθαίνει την αυτοεκτίμηση μέσα από μία σχέση στην οποία ο θεραπευτής μας εκτιμά, εκτιμώντας παράλληλα επαρκώς και τον εαυτό του.
Βάγια Ζιώγα – Ψυχολόγος